5. สัตติสตสูตร

ว่าด้วยการตรัสรู้อริยสัจ 4

[1718] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนบุรุษผู้มีอายุร้อยปี
พึงกล่าวอย่างนี้กะผู้มีชีวิตอยู่ร้อยปีว่า มาเถิด บุรุษผู้เจริญ ชนทั้งหลายจัก
เอาหอกร้อยเล่มทิ่มแทงท่าน ในเวลาเช้า . .. ในเวลาเที่ยง ... ในเวลาเย็น
ท่านนั้นถูกเขาเอาหอกสามร้อยเล่มทิ่มแทงอยู่ทุกวัน ๆ มีอายุร้อยปี มีชีวิตอยู่
ร้อยปี จักตรัสรู้อริยสัจ ที่ยังไม่ได้ตรัสรู้โดยล่วงร้อยปีไป กุลบุตรผู้เป็น
ไปในอำนาจแห่งประโยชน์ควรจะรับเอา ข้อนั้น เพราะเหตุไร เพราะว่าสงสาร
นี้มีเบื้องต้นที่สุดอันบุคคลไปตามอยู่รู้ไม่ได้แล้ว เบื้องต้นที่สุดแห่งการประหาร
ด้วยหอก ดาบ หลาว และขวานย่อมไม่ปรากฏ ฉันใด ก็ข้อนี้พึงมีได้
ฉันนั้นว่า ก็เราไม่กล่าวการตรัสรู้อริยสัจ 4 พร้อมด้วยทุกข์ โทมนัส แต่เรา
กล่าวการตรัสรู้อริยสัจ 4 พร้อมด้วยสุข โสมนัส อริยสัจ 4 เป็นไฉน คือ
ทุกขอริยสัจ ฯลฯ ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทาอริยสัจ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะ
ฉะนั้น แหละ เธอทั้งหลายพึงกระทำความเพียรเพื่อรู้ตามความเป็นจริงว่า
นี้ทุกข์ ฯลฯ นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา.
จบสัตติสตสูตรที่ 5

อรรถกถาสัตติสตสูตร

พึงทราบอธิบายในสัตติสตสูตรที่ 5.
คำว่า เอวญฺเจตํ ภิกฺขเว อสฺส ความว่า ภิกษุทั้งหลาย ถ้า
เหตุนี้พึงมีอย่างนี้ไซร้ เมื่อทุกขโทมนัสนั่นเทียวกระทบอยู่ไม่ขาดระยะ ก็จะพึง
บรรลุสัจจะนั้นพร้อมกันทีเดียว.
จบอรรถกถาสัตติสตสูตรที่ 5

6. ปาณสูตร

ผู้ถึงพร้อมด้วยทิฏฐิพ้นจากอบายใหญ่

[1719] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนบุรุษพึงตัดหญ้า ไม้
กิ่งไม้และใบไม้ ในชมพูทวีปนี้ แล้วรวบรวมเข้าด้วยกัน ครั้นแล้วกระทำให้
เป็นหลาว ครั้นกระทำให้เป็นหลาวแล้ว พึงร้อยสัตว์ขนาดใหญ่ในมหาสมุทร
ในหลาวขนาดใหญ่ สัตว์ขนาดกลางในหลาวขนาดกลาง สัตว์ขนาดเล็กในหลาว
ขนาดเล็ก ก็สัตว์ขนาดเขื่องในมหาสมุทรยังไม่ทันหมด หญ้า ไม้ กิ่งไม้ และ
ใบไม้ในชมพูทวีปพึงถึงความสิ้นไปหมดไปโดยแท้ การที่จะเอาหลาวร้อยสัตว์
ขนาดเล็กในมหาสมุทรซึ่งมีมากกว่าสัตว์ขนาดเขื่องนั้น มิใช่กระทำได้ง่าย ข้อ
นั้นเพราะเหตุไร เพราะตัวมันเล็ก ฉันใด อบายก็โตใหญ่ ฉันนั้น บุคคล
ผู้ถึงพร้อมด้วยทิฏฐิ พ้นจากอบายที่ใหญ่โตอย่างนี้แล้ว ย่อมรู้ตามความเป็น
จริงว่า นี้ทุกข์ ฯลฯ นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย เพราะ